Niedostępny Afganistan i Korytarz Wachański

Długie dni podążamy w górę rzeki Pandż. Dolina zwana Korytarzem Wachańskim wcina się w ogromne i przepiękne masywy gór Hindukusz, Pamiru i Karakorum. Właśnie tą częścią Jedwabnego Szlaku niegdyś do Chin dotarł Marko Polo. Zapraszam na pogranicze z Afganistanem. Przyjrzymy się nieco temu, co za rzeką.

Jest to niesamowite uczucie jechać wzdłuż granicy z Afganistanem, podglądać życie codzienne Pamirczyków, Pasztunów, Wachów. Być jednocześnie tak blisko tego tajemniczego kraju i przez wzgląd na niemożliwą do sforsowania rzekę, równocześnie tak daleko.

Długo biłem się z myślą zakupienia wizy afgańskiej. Bardzo chciałem wjechać choć na chwile, zobaczyć jak tam jest. Przejścia graniczne z Afganistanem znajdują się w Chorogu i Iszkaszimiu i przy odrobinie samozaparcia można przejechać wzdłuż Pandżu od jednego przejścia do drugiego. W końcu jednak zrezygnowaliśmy. Po części przez koszta wizy do Afganistanu, za którą trzeba zapłacić 100 Euro, po części zaś przez wzgląd na bezsensowność tego przedsięwzięcia.

Zapuszczanie się z rowerem głębiej w Afganistan jest zwyczajnie niebezpieczne, więc musielibyśmy przemieszczać się wzdłuż granicy z Tadżykistanem, czyli innymi słowy – jechać praktycznie cały czas wzdłuż tej samej rzeki, tylko po przeciwnej jej stronie. Prawdę mówiąc, swojego czasu bardzo z Martą żałowaliśmy, że się nie zdecydowaliśmy choć na kilkudniową wizytę, jednak myślę, że lepiej będzie wrócić tutaj bez roweru i poznać coś więcej, aniżeli przygraniczną cześć Afganistanu. Mam nadzieję, że wojna szybko się w Afganistanie skończy i bez przeszkód będzie można tam podróżować.

Co u Wachów słychać?

Tak prawdę mówiąc, ludzie żyjący w sąsiedztwie Korytarza Wachańskiego, na północy Afganistanu, niewiele mają wspólnego z samym Afganistanem. W większości mówią na siebie „Wachowie”, mają swój język, swoje tradycje, pochodzą w dużej mierze z tadżyckiego Pamiru i przede wszystkim żyją z dala od problemów Afganistanu, z dala od wojny, zamknięci, odizolowani. A to, że znaleźli się w granicach Islamskiej Republiki Afganistanu, jest jedynie wynikiem niefortunnego dla nich porozumienia pomiędzy światowymi mocarstwami (o tym poniżej).

.
Na szczęście nie jest tak, że kontakt z ludźmi za rzeką jest zerowy! Momentami odległość pomiędzy drogą biegnącą po stronie Tadżykistanu i Afganistanu jest tak niewielka, że mimo huczącej w dole rzeki słychać śmiech, nawoływania, dostrzec można nawet uśmiechy na twarzach.

Mimowolnie, większość czasu poświęcam na śledzenie tego co za rzeką! Dziewczynki pomagają mamom prać dywany w rzece, chłopcy poganiają kijami krowy, a mężczyźni młócą zborze, które z trudem wyhodowali na swych stromych, niewielkich poletkach. Życie w Afganistanie wydaje się płynąć jeszcze wolniej niż w Tadżyckiej części Korytarza Wachańskiego.

Afgańczycy bardzo żywiołowo reagują na na nasz widok. Za wszelką cenę starają się zwrócić na siebie uwagę. Widać, że bardzo chcą się porozumieć, skontaktować, nawiązać relację. Dzieciaki pozdrawiają, jacyś pasterze ubrani w charakterystyczne pasztuńskie stroje pogwizdują. Czasem ktoś próbuje nam dorównać i nawet kilka kilometrów biegnie równolegle z nami na ośle.

Do meczetu marsz!

W piątek droga za rzeką ożywa, sąsiedni Afganistan jakby wyrywa się z letargu. Muezin skoro świt daje znak, że czas na modlitwę. Piękny, donośny głos odbija się od stromych zboczy gór i wraca z jeszcze większą siłą. Wychylam głowę z namiotu, a tam niemalże pochód. O ile w pozostałe dni pomiędzy kolejnymi wioskami praktycznie nikt się nie poruszał, tak teraz aż tłoczno.

Niestety nie każda miejscowość może pozwolić sobie na meczet, a że mało kogo stać tam na samochód, to też większość ludzi idzie pieszo. Z przodu najczęściej maszeruje mężczyzna wraz ze swoim synem, za nimi podążają plotkujące, roześmiane kobiety – najczęściej okutane w charakterystyczne dla Afganistanu, niebieskie burki.

Wizyta pograniczników

Trzeba jednak uważać zbliżając się do rzeki. Podczas jednego z pierwszych noclegów nad Pandżem, jadąc z zaprzyjaźnionym Finem imieniem Janne, postanowiliśmy nieco powędkować. Janne zorganizował żyłkę, haczyk, ja nakopałem trochę gąsienic. Namioty rozbiliśmy w jednej ze wsi, na posesji kilkuosobowej rodziny. Pomiędzy drogą, a rzeką odległość była nie większa niż kilkanaście metrów, więc siłą rzeczy nie byliśmy w stanie odpowiednie się schować. Pech chciał, że pierwszym nadjeżdżającym samochodem byli wojskowi.

Chłopacy uzbrojeni po zęby w stare kałasznikowy i jakieś inne pukawki niemalże defiladowym krokiem zeszli ze skarpy. Zaszli nas od tyłu, co niemalże przypłaciłem zawałem serca. Człowiek łowi sobie w spokoju ryby, irytuje się nieco z braku efektów, a tutaj jakiś chłop z groźną miną puka w ramie. Panowie po rosyjsku znają mniej ode mnie, za nic nie możemy się dogadać.

Na szczęście przybiegł chłopak – właściciel terenu, który wcześniej pozwolił nam rozstawić namioty. Okazuje się, że pogranicznicy to jego znajomi. Wyjaśnił im kim jesteśmy, co robimy i że nie planujemy przerzucać haszyszu do Afganistanu (byłyby to bezpodstawne zarzuty, gdyż ten wędruje raczej w drugą stronę granicy).

Wszystko wyjaśnione, problemów brak, jednak na odchodne najpoważniej wyglądający z mundurowych zabrania nam ponownie zbliżać się do rzeki. Cholera jasna! Nie dość, że ryb na kolację brak, to jeszcze umyć się nie zdążyliśmy…

Historia powstania Korytarza Wachańskiego

Korytarz Wachański jest wynikiem wielkiej polityki, wielkich mocarstw – Związku Radzieckiego i Imperium Brytyjskiego. Po wielu latach walk o wpływy w Azji Centralnej, doszczętnie niszcząc Afganistan, mocarstwa doszły do porozumienia, którego efektem było utworzenie długiego na 300 kilometrów, wąskiego na 15-70 kilometrów korytarza.

Leżący w granicach Afganistanu teren, miał być swoistym buforem rozgraniczającym rosyjski Turkiestan od Brytyjskich Indii.

W jednej chwili w roku 1986, żyjące po obu stronach rzeki wachańskie rodziny zostały od siebie rozdzielone niewidzialną granicą. Postawiono jednostki wojskowe, strażnice, kategorycznie zabroniono im się spotykać. Tym sposobem odgrodzony od świata wielkimi górami, gracami państw i wielką polityką Wachan, stał się jednym  z najbardziej odizolowanych miejsc na ziemi.

Najlepsze zdjęcia na koniec!

Ciekawostka na koniec!

Dzięki stworzeniu Korytarza Wachańskiego, Afganistan zyskał też wąski odcinek granicy z Chinami – na samym końcu korytarza – zakończony wysokogórską przełęczą Wachdżir. Ciekawostką jest, że właśnie w tym miejscu następuje największa zmiana czasu spowodowana strefami czasowymi. Zegar przesuwa się aż o 3,5 godziny!