Belfast – historia muralami pisana. O konflikcie, ale nie tylko

Dzisiaj nieco bardziej na poważnie o najbardziej aktualnie podzielonym mieście europejskim. Zanim jednak przejdziecie do tekstu, mam dla Was mega nowość! Postanowiłem nagrywać teksty w wersji audio! Abyście mogli nie tylko czytać, ale także jeśli jesteście poza komputerem, także i posłuchać bloga. Dajcie znać, jak Wam się podoba, co o tym myślicie. Każdy feedback jest bardzo pożądany. Link do odsłuchania i pobrania postcastu poniżej. Aha! I wcale nie pomyliłem się mówiąc „postcast”!

Kliknij powyżej i odsłuchaj podcastu. Pozostałe odcinki podcastu możesz znaleźć tutaj, a także na iTunes i SoundCloud. Będzie mi miło, jeśli ocenisz podcast na iTunes lub SoundCloud. Możesz też go pobrać.

  Pobierz Podcast (14,3 MiB , 2 310 - ilość pobrań)

Zwiedzanie Belfastu

Wczesny ranek. Idę w górę zamieszkałej przez ludność probrytyjską Shankill road – jednej z głównych, nie tak dawno najniebezpieczniejszej ulic miasta. Jestem zupełnie sam, jest cisza i spokój. Szukam murali. Dopiero po 15 minutach spotykam pierwszą osobę. Starszy mężczyzna widząc aparat w moim ręku prędko podbiega i mówi coś, jakby sugerując kierunek, w którym powinienem się udać, aby zrobić dobre zdjęcia. Zdjęcia murali rzecz jasna, murali upamiętniających probrytyjskie ofiary „Kłopotów”.

Dłuższą chwilę zastanawiam się jakiego to mnie angielskiego uczono w szkole. Przecież tyle lat nauki, tyle wyjazdów za sobą, a ja stoję naprzeciwko najpewniej Brytyjczyka i poza kilkoma wyrazami niewiele zrozumiałem. Dopytuję, proszę o powtórzenie. Czy dało by się wolniej, bez akcentu może?!

Mężczyzna prostuje się z naturalnej dla swojego wieku, zgarbionej postawy, chrząka dwukrotnie po czym niczym dystyngowany członek rodziny królewskiej, piękną angielszczyzną bez jakiejkolwiek naleciałości irlandzkiego akcentu oznajmia, żebym jak najczęściej odbijał z głównej drogi Shankill, bo tam najwięcej znajdę murali, śladów upamiętniających „Kłopoty”, jednak za nic w świecie nie mam skręcać w lewo, w stronę Falls road. Bo tam zaczyna się dzielnica zwolenników przyłączenia się do Irlandii, złych republikanów, terrorystów z IRA.

– Don’t you dare to go there! Nothing interesting! (nie waż się tam iść, nic ciekawego) – oznajmia, po czym znika za rogiem.

Religijny konflikt – protestanci vs. katolicy? Nie do końca…

„Kłopoty” (The Troubles), to nic innego jak trwający 30 lat konflikt, wojna w Irlandii Północnej, której eufemistyczna, delikatna nazwa „Kłopoty” miała sugerować światu, że przecież nic takiego wielkiego się tutaj nie dzieje. To konflikt pomiędzy lojalistami i republikanami, mylnie często nazywany konfliktem religijnym pomiędzy katolikami (Irlandczykami) i protestantami (Brytyjczykami). Owszem, większość lojalistów (Brytyjczyków) jest protestantami, a większość republikanów katolikami, jednak to nie religia była tutaj głównym powodem, tłem konfliktu. Religia umiejętnie jak zwykle w przypadku większości światowych konfliktów została wplątana w „Kłopoty”, użyto jej do zaognienia konfliktu, zmobilizowania ludności do działania, jednak to aspekty terytorialne, społeczne miały tutaj największe znaczenie. Nie zaś kto w co wierzy.

Pomysłodawcą nazwania trwającego kilkadziesiąt lat konfliktu, który pochłonął kilka tysięcy ofiar „Kłopotami” była oczywiście strona Brytyjska. Celem było pokazanie wojny domowej w Irlandii Północnej w jak najbardziej zbagatelizowany, zdeprecjonowany sposób. Aby za nic w świecie nie przyznać się, że dzieje się tutaj coś poważnego. Bo jaka byłaby to ujma na honorze Wielkiej Brytanii, aktualnego i ówczesnego orędownikowi pokoju, kraju który wysyła swoje wojska na misje pokojowe? Nie w smak byłoby im nazywanie przez opinię publiczną jakichś tam zamieszek w niepokornej Irlandii Północnej konfliktem, albo nawet wojną. Cóż za wstyd byłby to dla takiego imperium, dla kraju o ogólnoświatowych zapędach, który nie może poradzić sobie z poważnym konfliktem na swojej ziemi.

Atrakcje Belfastu. Historia muralami pisana

Nawet jeśli ktoś w ogóle nie jest poinformowany w sytuacji polityczno-społecznej Irlandii Północnej, przyjeżdżając do Belfastu z pewnością poczuje, że coś tutaj jest nie tak, że atmosfera gęsta, że nie jest to typowe miasto Europejskie. Szybko człowiek zdaje sobie sprawę, że nic tu nie jest jednoznaczne, oczywiste, wyraźnie czarno-białe.

Idąc tak w górę Shankill road czy później Falls road w oczy rzucają się liczne ogrody pamięci, tablice upamiętniające, krzyże nazywane „makowymi”, ciągnące się zarówno wzdłuż ulic, jak i pochowane na osiedlach murale – to upamiętniające ofiary „Kłopotów”, to informujące jednoznacznie która strona konfliktu rządzi w danej okolicy, na danym osiedlu, czy nawet małej drodze. Nietrudno w Belfaście zgadnąć, czy trafiło się akurat do dzielnicy lojalistycznej – probrytyjskiej, czy też pro republikańskiej, opowiadającej się za przyłączeniem Irlandii Północnej do Irlandii. Żadne tablice informacyjne nie są tu potrzebne, wystarczy rozejrzeć się po okolicy, poszukać flag i miejsc upamiętniających nie tak dawne „Kłopoty”.

O historii, przebiegu konfliktu, wszystkich jego szczegółach, aspektach można pisać i pisać. Powstało na ten temat mnóstwo książek, zatem wierzę, że jeśli kogoś to zainteresuje to sięgnie sobie po odpowiednie lektury. Przygotowując się do wyjazdu, aby lepiej zrozumieć konflikt w Irlandii Północnej czytałem książkę Belfast – 99 ścian pokoju, którą z czystym sumieniem mogę polecić. Solidny reportaż, dużo wartościowej wiedzy.

Tymczasem zapraszam do pokaźnej galerii murali. Długo chodziłem po mieście szukając śladów „Kłopotów” i finalnie znalazłem kilkadziesiąt różnych malowideł, murali, ogrodów pamięci i innych miejsc. Zapraszam na spacer po Belfaście. Poniżej zaś kilka informacji o aktualnej sytuacji, o bezpieczeństwie w Irlandii północnej i Belfaście, a także coś dla chętnych odwiedzenia miasta, czyli kilka ciekawych miejsc do zobaczenia w Belfaście.

Czyli od części zamieszkałej przez lojalistów

zwanych też Unionistami

a prościej rzecz ujmując – ludźmi, którzy trzymają stronę unii z Wielką Brytanią, są przeciw dołączeniu Irlandii Północnej do Irlandii.

Jak zresztą widać…

„Ulica Shankill, serce Imperium Brytyjskiego od 60 lat salutuje jej wysokości”

Nie wszystkie murale jednak nawiązują do „Kłopotów”. Tutaj przedstawiona jest historia Shankill road. Jej znani i szanowani ludzie, ale też i ważne miejsca.

To na Shankill działał największy gang seryjnych morderców w historii WIelkie Brytanii nazywany „Rzeźnikami z Shankill”

Wyłapywali oni losowo swoje ofiary spośród Irlandzkiej społeczności, zastraszając tym samym żyjących w okolicy ludzi

Gang działał 10 lat, zanim jednak z niedoszłych ofiar, zgłosiła się na policje pomagając złapać zbrodniarzy

Takimi krzyżami oznaczone są miejsca, w których miał miejsce zamach, w którego wyniku zginęli lojaliści

Jest ich naprawdę sporo. „Ten krzyż upamiętnia 9 ofiar, które zginęły w zamachu bombowym w tym miejscu w 1993 roku. Zginęli mężczyźni, kobiety i dzieci”.

„Ten krzyż upamiętnia 2 mężczyzn zamordowanych podczas ataku bombowego w tym miejscu bez ostrzeżenia przez sekciarzy z IRA w 1971 roku”

Mural ku pamięci bojowników UFV – Ulster Volunteer Force, czyli organizacji paramilitarnej stworzeonej w 1966 i działająca nadal wśród północnoirlandzkich protestantów. UFV rganizowała zamachy terrorystyczne wymierzone w katolickich mieszkańców Irlandii Północnej

Także UFV i krzyż pamięci

Zbliżamy się do „Interfejsu” czyli miejsca, w którym stykają się osiedla zamieszkałe przez protestantów i republikanów. Czyli miejsca zapalne, wymagające szczególnych zabezpieczeń

Przez większość takich miejsc w Belfaście pociągnięte są mury

Murowane, stalowe, zawsze mające ponad 7 metrów wysokości. Mury nazywane „Ścianami Pokoju”, który mają chronić jedną społeczność od drugiej, a których aktualna długość wynosi łącznie ponad 30 kilometrów. Znajdują się w Derry, Portadown i w kilku innych miastach Irlandii Północnej, ale to w Belfaście jest ich najwięcej.

W miejscach styku dzielnic, w miejsce Murów Pokoju pojawiają się bramu. Niektóre ciągle nawet teraz zamykane są na noc.

Wchodzę następnie do dzielnicy republikańskiej, zamieszkałej przez Irlandczyków. Idę w stronę drogi Falls.

I nagle wszystko się zmienia. Tutaj z kolei liczne ogrody pamięci i murale upamiętniające niewinnie zamordowanych zwolenników przyłączenia się do Irlandii zabitych przez lojalnych Wielkiej Brytanii terrorystów

Głosuj na partię Sinn Fein i pokaż światu, że Irlandia Północna nie jest częścią Wielkiej Brytanii

Zamordowany przez Brytyjczyków…

Po stronie Irlandzkiej nie widać jednak aż tylu murali wychwalających IRA jak po drugiej stronie UVF. Ok też są, też upamiętnia się wiele ofiar, jednak tutaj znacznie więcej można zauważyć także murali nawiązujących do pokoju, a także do innych narodów uciśnionych

Jak choćby Palestyńczyków

Cytatów z walczących o prawa człowieka, prawa mniejszości ludzi jak Mandela, Luter King, Bob Marley i inni

Przywódców Katalonii, czy też z Kurdystanu. Jest to jak najbardziej zrozumiałe, że uciskani przez Imperium Irlandczycy szukają oparcia, zrozumienia, wytłumaczenia swoich działań poza granicami, porównując swoją sytuację do wyżej wymienionych

RNU czyli Republican Network for Unity – partia republikańska (Irlandzka), będąca jednak w opozycji do radykalnej, nacionalistycznej Sinn Fein

Na koniec panorama z najdłuższej, najbardziej wymownej ściany na ulicy Falls. Przewijajcie w bok

Bezpieczeństwo w Belfaście

Mimo wszystko sytuacja z roku na rok się polepsza. Na terenie Belfastu działa mnóstwo organizacji wdrażających edukacyjne projekty, których celem jest zajmowanie czasu młodym, uczyć ich o tolerancji, pokazywać, że można żyć inaczej niż tylko nienawiścią, spędzać wolne popołudnia inaczej niż na rzucaniu kamieniami. Pracują liczne organizacje rządowe, pozarządowe, a także osoby pracujące charytatywnie nazywane community workers. Są to prospołecznie działający wolontariusze, często mający przeszłość (także kryminalną) związaną bezpośrednio z wydarzeniami podczas „Kłopotów”, tym samym cieszące się największym posłuchem wśród zbuntowanej, rządnej adrenaliny młodzieży.

Projekty te odnoszą sukcesy, notuje się coraz mniej incydentów i mimo że 70% osób żyjących w interfejsach, czyli na pograniczach dzielnic dalej jest za tym, aby mury istniały, a bramy były zamykane na noc, coraz więcej mówi się o likwidacji barier w mieście. Mówi, a nawet robi. Niektóre bramy otwarte są już całą dobę. Coraz więcej ludzi i organizacji chce rozmawiać. W 2012 roku Międzynarodowy fundusz na rzecz Irlandii zaczął wspierać finansowo lokalnych społeczników działających na rzecz zwalczania uprzedzeń i usuwania ścian z krajobrazu Belfastu. Sytuacja do tego stopnia się polepsza, że rządzący (zarówno lojaliści jak i republikanie) w 2013 roku oznajmili, że jeśli dalej tak skutecznie będzie prowadzona edukacja społeczna, konsultacje i  prace na rzecz pojednania, to do 2023 roku w mieście nie będzie już murów. I to nie jest przypuszczenie, to oficjalne założenie, plan numer jeden na najbliższe lata.

Belfast – ciekawe miejsca, co warto zobaczyć w Belfaście?

Jednych ciekawi historia, reportaż i mam nadzieję, że jakoś ten głód zaspokoiłem – innych zaś interesować będą informacje praktyczne o mieście, a także ciekawe miejsca, które warto zobaczyć.

Największe zagęszczenie murali znaleźć można wzdłuż ulic Shankill i Falls. To już wiemy. Jednak co jeszcze ciekawego jest w tym industrialnym, wydawałoby się nieciekawym mieście portowym? Niestety Belfast to głównie miasto robotnicze, nie ma w nim zbyt wielu ciekawych miejsc, jednak z pewnością jedno mocne mogę wymienić.

Muzeum Titanica w Belfaście!

Mało kto kojarzy w tych czasach Belfast z Titanicem, ale to właśnie tutaj, właśnie w porcie w Belfaście powstał ten super statek. Do dziś nad stocznią górują dwie wysokie, żółte suwnice, które służyły do budowy Titanica – suwnica Samson i Goliat. Obok znajduje się zaś piękny, futurystyczny budynek muzeum Titanica, w którym poznać można bliżej jego historię.

Obok muzeum oglądać można zaś dok Hamiltona, a także mniejszą siostrę Titanica, czyli statek SS Nomadic – ostatni, który przetrwał do dzisiejszych czasów z floty firmy White Star Line. Statek SS Nomadic to mała, podobna do Titanica barka, która miała za zadanie transportować pasażerów z portu bezpośrednio na Titanica. Działo się tak, ponieważ same transatlantyki były zbyt duże aby zmieścić się do portu. Dziś w samym SS Nomadic stoi w suchym doku Hamiltona, a w jego wnętrzu znajduje się muzeum.

SS Nomadic

Suwnice pod którymi powstał Titanic

Ciekawych miejsc i atrakcji w Belfaście jest oczywiście więcej, jednak osobiście nie jestem fanem takiego spędzania czasu. Jakby ktoś był zainteresowany odwiedzić można tutaj jeszcze muzeum Ulsteru, które akurat bardzo chciałem zobaczyć, ale zabrakło mi czasu, a także Ogród Botaniczny, więzienie Crumlin, zamek w Belfaście, albo zoo. Poza tym do głowy przychodzi mi jeszcze pewien zegar. W północny Belfaście, na Queen’s Square znajduje się… mały Big Ben. Jego nazwa jest oczywiście inna (Albert Memorial Clock), jednak nie sposób oprzeć się jego podobieństwu do większego Bena z Londynu. No i ten w Belfaście znacznie odstaje od pionu. Na tyle, że widać to gołym okiem.

Transport w Belfaście – po mieście, do Dublina i na lotnisko

Belfast nie jest dużym miastem i wierzę, że ktoś o względnie dobrej kondycji bez problemu, bez angażowania w to komunikacji miejskiej da radę zwiedzić miasto w ciągu 1-2 dni chodzenia. Myślę, że to jedna z ciekawszych form zwiedzania miasta.

Konkurować z tym mogą jedynie taksówki, tak zwane Black Cab. Istnieją firmy, które organizują zwiedzanie z poziomu taksówki. Kierowcy obwożą chętnych po wszystkich dzielnicach miasta opowiadając o historii konfliktu, konkretnych dzielnicach itd. Zdecydowanie warto, zwłaszcza, że taksówkarze w społeczności Belfastu to osoby, które od zawsze wiedzą najwięcej o samym konflikcie i chętnie za odpowiednią opłatą tymi informacjami się dzielą. Jakby ktoś był zainteresowany tutaj jeden z Belfast Black Taxi Tours.

Można też wskoczyć w piętrowe, czerwone autobusy kursujące szlakiem turystycznych miejsc. Nazywają się one hop-on hop-off busses i najłatwiej znaleźć je będzie przed muzeum Titanica.

Poza tym w Belfaście jeździ też komunikacja miejska, jednak trzeba mieć na względzie, że tylko w systemie gwiazdy. Czyli – startując od centrum, można dostać się w konkretną dzielnicę, ale nie jeżdżą one do innych dzielnic. Jeśli jedziesz na Shankill, a wsiadłeś w busa jadącego na Falls, musisz wyjść i przejść pieszo. Wszystko to ze względów bezpieczeństwa. Taksówkarze jeżdżą pomiędzy dzielnicami, ale jak już powiedziałem – oni znają miasto. Wiedzą kiedy mają zmienić tablice rejestracyjne.

Główny dworzec autobusowy – międzymiastowy znajduje się nieopodal najczęściej bombardowanego hotelu świata – Hotelu Europa, przy ulicy Grosvenor. Stamtąd dojedziecie na lotnisko (7 funtów) czy do Dublina (15 funtów). Ale oczywiście w wiele innych miast Irlandii Północnej i sporadycznie Irlandii.

Inne atrakcje, zabytki i ciekawe miejsca w Belfaście

To chyba tyle o transporcie i ciekawych miejscach w Belfaście. Jeśli macie jakieś pytania o praktyczne informacje itd. walcie śmiało w komentarzach. Postaram się odpowiedzieć lub załatwić odpowiedź! A jeśli jesteście z tych okolic, mieszkacie w Belfaście, albo znacie to miasto – napiszcie własne typy ciekawych miejsc i atrakcji w Belfaście,